تأثیر رژیم غذایی ضدالتهاب بر سلامت مغز و پیشگیری از آلزایمر در سالمندان با افزایش سن، بدن ما دچار تغییرات زیادی می‌شود. یکی از این تغییرات، کاهش تدریجی عملکرد مغز است که ممکن است خود را به شکل فراموشی، اختلال در تمرکز، کاهش سرعت یادگیری و در موارد شدیدتر، ابتلا به بیماری آلزایمر نشان دهد.

دانشمندان امروزه می‌دانند که یکی از مهم‌ترین دلایل این تغییرات، وجود التهاب مزمن در بدن است. این نوع التهاب، بر خلاف التهاب‌ های کوتاه‌مدت (مثلاً هنگام سرماخوردگی یا زخم)، در بدن سال‌ها ادامه دارد و به سلول‌های عصبی آسیب می‌زند.

التهاب مزمن و مغز وقتی بدن برای مدت طولانی در حالت التهاب باشد، مواد شیمیایی خاصی به نام سیتوکین‌های التهابی در خون زیاد می‌شوند. این مواد می‌توانند به بافت مغز نفوذ کرده و عملکرد نورون‌ها (سلول‌های عصبی) را مختل کنند.

در نتیجه، ارتباط بین سلول‌های مغزی کاهش می‌یابد و به‌مرور زمان حافظه و توانایی ذهنی فرد افت می‌کند. همچنین التهاب مزمن زمینه‌ساز تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی مانند آمیلوئید در مغز است؛ تجمع این پروتئین‌ها یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر است.

نقش تغذیه در کنترل التهاب تغذیه سالم و درست می‌تواند نقش بزرگی در کنترل التهاب و حفظ سلامت مغز داشته باشد. در سال‌های اخیر، رژیم‌هایی با عنوان رژیم ضدالتهاب مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته‌اند.

این نوع رژیم‌ها شامل مصرف بیشتر مواد غذایی طبیعی و کاهش غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب هستند. رژیم‌های معروفی مانند مدیترانه‌ای نمونه ای از الگوهای غذایی ضدالتهاب‌اند. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که از این رژیم‌ها پیروی می‌کنند، تا ۳۰ تا ۴۰ درصد کمتر در معرض زوال عقل و آلزایمر قرار دارند.

 مواد غذایی کلیدی در رژیم ضدالتهاب:

1-میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ: توت‌فرنگی، انار، زغال‌اخته، کلم بروکلی و اسفناج سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و پلی‌فنول‌ها هستند که با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و سلول‌های مغز را محافظت می‌کنند.

2- ماهی‌های چرب: مانند سالمون، ساردین و قزل‌آلا که غنی از اسید چرب امگا-۳ هستند. امگا-۳ التهاب را کاهش داده و باعث بهبود حافظه و خلق‌وخو می‌شود.

3- روغن زیتون، مغزها و دانه‌ها: روغن زیتون خالص، گردو، بادام و دانه‌های کتان دارای چربی‌های سالم و ترکیبات ضدالتهابی‌اند که جریان خون مغزی را بهبود می‌دهند.

4- ادویه‌ها و گیاهان دارویی: زردچوبه و زنجبیل دارای ترکیبات فعالی مانند کورکومین و جینجرول هستند که از مسیرهای التهابی جلوگیری می‌کنند.

5- غلات کامل و حبوبات: فیبر موجود در آن‌ها باعث کنترل قند خون و تقویت میکروبیوم روده می‌شود؛ سلامت روده ارتباط مستقیم با سلامت مغز دارد.

6- چای سبز و قهوه در حد متعادل: حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام کاتچین و پلی‌فنول هستند که از سلول‌های مغزی محافظت می‌کنند.

 غذاهایی که التهاب بدن را افزایش می‌دهند و در طول زمان می‌توانند به بافت مغز آسیب برسانند عبارت است از:

1. قند و شیرینی زیاد
2. نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های صنعتی

           3-گوشت‌های فرآوری‌شده (سوسیس، کالباس)

          4-غذاهای سرخ‌کرده و فست‌فود

          5-چربی‌های ترانس و روغن‌های صنعتی

  تأثیر رژیم ضدالتهاب زمانی بیشتر می‌شود که با سبک زندگی سالم همراه باشد. انجام ورزش منظم، خواب کافی، کنترل استرس، ترک سیگار و فعالیت‌های ذهنی مانند مطالعه یا حل جدول می‌تواند روند پیری مغز را کند کرده و خطر آلزایمر را کاهش دهد.

 رعایت رژیم غذایی ضدالتهاب، تنها یک برنامه تغذیه‌ای نیست؛ بلکه راهی برای حفظ شادابی ذهن و کیفیت زندگی در دوران سالمندی است./ف.نوروزی فرد

«فاطمه شفیعی» کارشناسی ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز